KOBİ'ler için İnovasyon Türleri Nelerdir?

İşletmenizin İhtiyacınıza Uygun Hızlı ve Güvenilir DSL&Fiber İnternet ile Verimliliği Arttırın!

Karasal bağlantıya alternatif 5 kolay adımla tüm Türkiye'yi kapsayan uydu interneti hizmetinden faydalanarak kesintisiz internetin keyfini sürün!

KOBİ'lerde inovasyon yolculuğunu üçüncü eğitim kısmıyla beraberiz tekrardan. Bu bölüm çok çok önemli çünkü inovasyon nedir? Yaratıcılık nedir? Bir inovasyon yapmak için nasıl yaratıcı olmamız gerekiyor? Bunun yaklaşımları nelerdir? Kısaca gördük. Şimdi ise inovasyonu hangi alanlarda yapabiliriz? İnovasyon deyince aklımıza gelen hangi türler vardır? Dünyada kabul edilmiş inovasyon türleri nelerdir? Bunları konuşacağız.

Bu bölüm gayet önemli çünkü inovasyon dediğimiz şey, hep konuştuğumuz gibi tek üründe olmuyor, birçok alanlarda olabiliyor. Tabii ki, bu anlattıklarımın gerçekleşebilmesi için zaten birinci ve ikinci eğitimimize konuştuklarımızın çoğunu da yerine getirdiğimiz için, özellikle bu COVID-19 buhranından sonra hepimizin yeni bir akıl setine ihtiyacı var. Yani bu da yeni normlar mı? dersiniz, bu evde kapalı kaldığımız, şirketlerimizin kapattığımız, evden çalıştığımız süreç içinde yeniden mi bir akıl setine ve yeni bir yazılıma ihtiyacımız var mıdır? diye sorarsanız birisi, şurası bir gerçek ki bütün dünya bu buhranla birlikte yeni bir akıl seti planlıyor. İnovasyonda değişecek ve birçok alanda çok sıkı değişimler göreceğiz önümüzdeki 10 yıl ve 20 yıl içinde.

Peki böyle bir giriş yaptıktan sonra, eminim merak ediyorsunuz, hangi türleri var inovasyonun? Bir sonraki slaytımız bu konuştuğumuzlara çok güzel cevap veriyor. İnovasyon çeşitliliği dediğimiz zaman değerli arkadaşlar, bir kere inovasyonu yapıldığı alana göre bir çeşitlendirmek lazım. İnovasyonun derecesine göre yapılan değerlendirmemiz lazım, hangi derecede? Hangi sebebiyle inovasyon yapacağız? Bir de son derece önemli, kimin için yapacağız, odakta kim olacak bu inovasyon süreci de? Bunlarla ilgili, bu küçük kutucuklar ve ilgili bu kısa üçüncü bölüm eğitimimizde ayrıntılara gireceğiz.

İlk önce "Ürün İnovasyonu"na bakarsak, yeni yapılmasını tercih ettiğimiz alanlara baktığımız zaman inovasyonda birinci alan tabii ki ürün inovasyonu oluyor. Ürünümüzü farklı yapmak, örneğin yeni bir ısıtıcı yapmak veya bir şekerleme yapıyoruz, yine bir şekerleme yapmak buna birazdan ürün inovasyonu diyeceğiz, örnekler vereceğiz.

İkinci alan "Süreç İnovasyonu." Yani şekerimizi yaptığınız süreci yenilemek, süreci kısaltmak, süreçte maliyet kısıtlamasına gitmek, sürece yeni bir makine katmak, süreci bir yazılımla yönetmek burada "proses innovation" ya da Türkçe süreç inovasyonu diyoruz.

Hiç şüphesiz en önemli inovasyon alanı, "Pazarlama." Ürünümüzü nasıl halihazırda ki müşterimize ve yeni pazarlara, yeni müşterilere nasıl tanıtacağız? Marka da inovasyonu nasıl yapacağız?

Üçüncü inovasyon alanımız ise "Organizasyonel İnovasyon," şu andaki organizasyon yapımızla mı devam edeceğiz? Yeni departmanlar mı kuracağız? Departmanları birbirinden ayıracak mıyız? İnsan kaynaklarını nasıl sevk ve idare edeceğiz? Buna biz organizasyon inovasyonu diyoruz.

Bunları yaparken değerli arkadaşlar, hizmetimizde neleri değiştireceğiz? Hizmet dediğimiz, müşterimize erişmekte satış inovasyonumuzu nasıl değiştireceğiz? Sosyal medyadan mı satacağız? Farklı mı yapacağız, yapay zeka mı kullanacağız? Bunlara bakacağız.

Diğer bir inovasyon alanı, "Sosyal İnovasyon." Yani ürünlerimizi farklı boyutlarda sosyal fayda sağlayarak topluma katma değer sağlayacak şekilde nasıl tanıtabiliriz? Bunları nereden başlayalım? Nasıl bunları yönlendirelim? dediğiniz zaman, burada sosyal sorumluluk projeleri bize inovasyon sağlayacak. Diğer bir inovasyon alanımızda şüphesiz iş modelinde olacak. Bu anlattıklarımızın örnekleri birazdan gelecektir.

Diğer taraftan inovasyon bazen hızlı olabilir, bazen yavaş olabilir, bazen dünyaya sarsabilir, bazen de çok sistemli olabilir. Bunun derecelerini hangi seviyelerle inovasyon yapacağımızı yine bu üçüncü bölümümüzde birazdan konuşacağız, değerli arkadaşlar. Tabii son kısım ise bu yapacağımız inovasyonu kime koyacağız, odakta kim olacak? Odağı firmanın içine mi koyacağız? Pazar için mi yapacağız, dünya için mi yapacağız? Ya da daha basit olarak bölgesel mi yapacağız, büyük coğrafyalara mı hitap edeceğiz, yoksa tüm dünya için mi yapacağız? Bu anlattıklarımı birazdan da göreceğiz gibi, direkt bir inovasyon stratejisi geliştirmemiz gerekiyor. Hepsini aynı anda yapamayız ve yapmak da çok zor. Bunların bir kültüre dönüştüğünü göreceksiniz birazdan.

Peki neler yapmışlar bu konuştuğumuzla ilgili? Eminim siz de benim gibi takip ediyorsunuz ama o kadar güzel inovasyonlar var ki her literatüre baktığımız zaman, ben böyle size değişik yerlerden aldıklarımı hemen paylaşayım dedim. Neymiş ben? Horlamayı durduran akıllı yastık inovasyonu, renk değiştiren tişörtler; gün ışığında farklı, gece farklı desenler çıkartan tişörtler; vücut sısıyla çalışan akıllı saatler; elektrik üreten güneş panjurlar; yeniden yazılabilen not defterleri; tablet ve telefon tutucular; bakteri öldüren çarşaflar. Yani bu yaratıcı yenilikçi fikirler bir kısmı hizmet, bir kısmı ürün olarak karşımıza çıkacak. Bunları daha iyi örneklemek için bir adım sonraya geçersek, demek ki ben ilk önce KOBİ'lerde ürün inovasyonu mu yapacağım? Hizmet inovasyonu mu yapacağım? Süreç inovasyonu mu yapacağım? Pazarlama inovasyonu mu yapacağım? Organizasyon inovasyonu mu yapacağım? Yoksa yeni bir teknoloji mi araştıracağım? Teknolojik inovasyon mu yapacağım? Ya da toplumsal sosyal inovasyon mu yapacağım? Bunları tek tek ajandama koyup bir aksiyon planı geliştirmem gerekiyor. Biz altıncı bölümümüzde bu inovasyon üretim sürecinde bunları tekrar gözden geçireceğiz, değerli arkadaşlar.

Peki nedir bunlar? Örneklerle birlikte hızlıca üzerinden geçelim. Birisi tabii ki ürün inovasyonu. İsminden de anlaşılacağı gibi "product innovation," yani firmanız bir ürün yapıyorsa; yoğurt mu yapıyor? Kaymaklı lokum mu yapıyor? Sucuk mu yapıyor? Telve mi yapıyor? İşte bir marka söyledim ama Türkiye'de çok önemli marka, ilk yapan bir marka yoksa, 3M gibi Post-it yapan bir sistem mi var? Daha önceden CD yapıyordunuz, işte Apple'ın yaptığı gibi, looda mı geçtiniz? Bisikletleri mi yeniliyorsunuz? Mangal mı yapıyorsunuz? Ve hatta teknolojiyi kullanarak, burada gördüğünüz gibi, teknolojiden yararlanarak yeni bir klavye mi yapıyorsunuz? Ya da klavye üreten firmaysanız. Demek ki ilk önce ürünümüzün üzerinden gidip ürün inovasyonu yapacaksak, o konuyu bir aksiyon geliştireceğiz. Yok, biz ürünümüzü aynı tutalım ama biz hizmetimizi değiştirelim. Yani ürünümüzü Trendyol üzerinden satayım, ürünümü Yemeksepeti üzerinden satayım, ürünümü Amazon'dan satayım, ürünümü Getir'den satayım, ürünümü sahibinden.com'dan satayım. Biz bu tür inovasyonlara hizmet inovasyonu diyoruz.

Yani ürünü alıp servis hizmeti gibi service inovasyon'u gibi farklı kanallardan nasıl satabilirim? Bu konuda inovasyon yapılmalıyım. Ben son derece önemli olan pazarlama inovasyonuna mı vakit harcayayım? Yani yaptığım ürünü, hizmeti yeniden mi paketleyeyim? Ambalajını mı değiştireyim? Ürün yerleştirme sistematiğini mi değiştireyim? Ürün promosyonunu farklı mı yapayım? Ürünü farklı mı fiyatlandırayım? İşte 3 al 2 öde mi yapayım? Başka bir şey mi birleştireyim? Yeni bir teknoloji mi kullanayım, pazarlamada sosyal medya gibi? Yoksa bu gördüğünüz gibi, ben zaten fındık güzel ekmek satıyordum, bir de dilimleme makinesi alayım, poşete koyayım, öyle mi satalım? Ve hatta işte peynir zaten satıyordum, dilimleyerek mi satalım? Ketçap şişesi gibi ürünlerini böyle bir şimdi içine mi koyayım?

Çok ilginç, bir de hepimizin bildiği bir Burger King markası gibi bir hamburger markası gibi sokaklarda mı reklam yapayım veya çocuklarımızın çok beğendiği Kit Kat gibi bir reklama mı geçeyim? Bunun sonu yok, pazarlama inovasyonu benim açımdan Türk kobileri için çok az kullanılan bir yaklaşımdır. Bizler satış odaklı kobileriz ama pazarlamaya çok az zaman harcanıyor.

Ama diğer taraftan literatüre baktığımız zaman dünyadaki başarılı şirketlerin hemen hepsinin pazarlama işlerini çok güzel yaptığını görüyoruz. Pazarlama inovasyonu son derece önemli. Peki, neden bunları yapıyorlar? Bu gördüğünüz gibi farklılaşmak istiyorlar.

Ürünü ya da servisi farklılaştırmak, nasıl? Kalite, ambalaj, marka, servisle farklılaşıyorlar. Nasıl farklılaşıyorlar? Fiyatla farklılaşıyorlar, fiyat savaşlarına giriyorlar, premium fiyatlar uyguluyorlar, promosyonlar da farklılaşıyorlar, dağıtımda farklılaşıyorlar, marka da farklılaşıyorlar. Demek ki bugün siz kobiler için inovasyonun alanlarından bir tanesi farklılaşma.

Farklı üretmeniz gerekiyor, farklı yaklaşmanız gerekiyor. Bakın birazdan arka arkaya ben size 4-5 slayt göstereceğim. Bu firmalar Türkiye'de değil, ama yurt dışındaki firmalar. Mesela bir sonraki slayta baktığımız zaman tırnaklarını uzatıp tırnaklarına zarar veren hanımefendilerin tırnaklarını yememesi için kullanacakları bir kimyasal, bir çözüm üreten bir firma gördüğünüz gibi yeni bir taşıyıcı koymuş "stop & grow" demiş, yani artık yemeyin ve büyüsünler. Bakın ne kadar güzel bir poşet yapmış. Poşete yakından baktığınız zaman üzerinde markanın ürünü, arkasında poşetin söylemi çarpıcı. İnsan sadece bir poşet için bile böyle gidip alası geliyor.

Ve hatta dünyada çok ünlü bir İtalyan firması Fiat Ducato'nun bir alışveriş merkezinde kullandığı uzun uzun bir tır gibi büyük kamyon gibi Fiat kamyonları gibi alışveriş arabalarını gösteren bir reklam bir pazarlama aracı. Ve hatta dünya su gününde insanların su kullanımını azaltmaları için su tasarrufu yapmaları için bir firmanın çıkarttığı çok güzel bir sticker ve siyahi bir gencin, su bulmakta zorluk çeken Afrikalı bir gencin acısını durdurmak için öne sunduğu kendi ürünlerini sattığı bir ürün.

Ama benim en büyük favorim bundan sonra geliyor. İngiltere'de hep böyle derler, vefatlardan sonra vefat servisi, cenaze servisi düzenleyen bir markanın bir metrodaki ilanı. Ne yapıyor? Burada gördüğünüz gibi metro istasyonu sağ tarafta insanlar bekliyor, sol tarafta duvar, ortada demiryolu. Ne diyor? "Come a little closer" diyor, daha yakına gelir misiniz? Altta da "Beaumont Funerals Services" diyor. Şimdi buradaki ince pazarlama aracını size tekrar anlatmama gerek yok. Demek ki pazarlamada da yaratıcı olmamız gerekiyor. Biz ucuz, biz daha iyiyiz diye bir pazarlama olmaz.

Herkes benden daha iyi ama farkımız ne? Nasıl bunu anlatıyoruz? Dediğimiz zaman, bu anlattıklarımızın hepsine de bu pazarlama inovasyonu diyoruz. Diğer bir inovasyon alanı hiç şüphesiz iş modeline inovasyonu. Biz buna "iş modeli inovasyonu" diyoruz.

Burada her şey var. Kalitede var, maliyet düşürme de var, organizasyon yapısında değişiklikler var, satış da var, müşteriyle konuşma var, müşteri ilişkileri yönetimi var. Benim biraz evvel söylediğim, 2-3 defa tekrarladığım "bütün çalışanlarınızı her gün ya ben bu iş yapıyorum ama ben bu işi daha iyi nasıl yaparım?" Bu işi maliyeti şu, ben bu maliyeti %5 ne kadar indirebilirim düşüncesiyle yaptığımız inovasyona biz "iş modeli inovasyonu" diyoruz. Japonların son 300 yıldır yaptığı en büyük inovasyon adına "kaizen" demişler. 1713'te bu işe başlamışlar, adım adım giderek işlerini daha verimli hale getirmişler. İş modeli inovasyonu, bence, bebeklerimiz için en önemli inovasyon alanıdır.

Diğer bir alanımız ise "sosyal inovasyon"du. Neydi sosyal inovasyon? Sosyal meselelere daha etkili, verimli, sürdürülebilir ve acil olan yenilikçi çözümler üretmek. Burada gördüğünüz gibi bazı Türk firmalarının geçtiğimiz yıllarda yaptıkları genç, çocuk, kızlarımızın okula gitmesi, insanların okullu olması, bakıma muhtaç insanlara sunulan hizmetlerde biz ne yapmış oluyoruz? Yenilikçi, inovatif çözümler sunuyoruz sosyal meselelere. Sosyal inovasyon, insanlar kadar önemlidir; hatta bazen müşteriler sizin ailenizin ne yaptığını bilmezler, ama yapacağınız sosyal inovasyonlara birlikte sizin markanızın ne kadar değerli olduğunu bilirler. Bu nedenle, küçük veya büyük, az veya çok, yerel veya bölgesel sosyal inovasyonlara vakit ayırmamız gerekiyor, diğer arkadaşlar.

Bir diğer inovasyon türü ise "süreç inovasyonu." Yani imalat süreci, üretim süreci, depolama süreci, müşteri erişme süreci, işe alım süreci, insan kaynakları, muhasebe süreci, final sürecini iyileştirmek, negatif noktaları bertaraf etmek için yeni ekipman kullanmak, yeni yazılım kullanmak, endüstri mühendisliğinden yararlanmak, üniversite hocalarından yararlanmak, diğerlerini de yapabilirler. Burada süreç inovasyonu, ben senelerdir deneyimimden çok önemli olduğunu söylüyorum. Daha taze bir bakış açısı kazanmak istiyorsanız, her şirket sürekli olarak proses inovasyon yapmalıdır.

Peki, bunu ne kadar hızlı yapacağız? Bunları hızlı yapmak için de, bu slaytta gördüğünüz gibi, inovasyonlar genellikle 4 hızla yapılıyor. Ya artırımsal gibi buna kaizen diyoruz adım adım, küçük küçük. Ya radikal, birazdan bunu yapacağız, ya sistematik ya da sarsıcı bir şekilde bunları yapabiliriz.

Yani eğer teknolojiniz yeni ise, yeni bir teknoloji ile inovasyon yapacaksınız. Piyasada yeni ise, tabii ki radikal inovasyon yapmak iyi. Yeni bir teknoloji bulduğunuzda, lazer işaretleme, lazer kesme, lazer görüntüleme, lazerle yazı yazmak gibi yepyeni bir sektöre girmek istiyorsanız, o da radikal inovasyonlar önerebilirsiniz.

Ama teknolojiniz yeni, pazar da mevcut ise, pazarda çok radikal yapmazsınız ama akılcı inovasyonlar yapabilirsiniz; yıkıcı inovasyonlar dediğimiz akılcı inovasyonlar yapabilirsiniz. Veya halihazırdaki mevcut teknoloji pazara uygunsa, gidip yükseltici inovasyonlar yapabilirsiniz. Hatta mevcut ürün, mevcut teknoloji, mevcut müşterileriniz için adımsal, kademeli inovasyonlar yapabilirsiniz.

Bir adım daha gidersek, yeni ürün geliştirme ile aynı sistemlerde izlenebilir. Pazar yeni ise, teknoloji yeni ise, radikal inovasyonlar yapabilirsiniz. Haritadaki pazar ise teknoloji yeni ise, ürününüzü iyileştirebilirsiniz. Ve hatta hem pazar eski hem ürününüz eski ise, ufak dokunuşlarla adımsal inovasyon yapabilirsiniz.

Gelin, bu dört hızda göz atalım. Artırımsal inovasyon, biraz önce bahsettiğim gibi oldukça kolay bir inovasyondur. Her ay bir öncekine göre daha iyi, her yıl bir öncekine göre daha iyi, her dönem bir öncekine göre daha iyi; yani kaizen türü yaklaşımlarla sunacağımız inovasyona artırımsal inovasyon adını veriyoruz. Ürün, hizmet ve süreçlerin toplam katma değerini yavaşça, sınırlı bir artışla iyileştiriyoruz, hatta belki yeni unsurlar ekliyoruz. Birçok firma diş macunu üretiyor ve ardından bir sonraki macunlarında şu elementi eklediklerini söylüyorlar. Ancak böyle yepyeni bir şey yok, yani şu anda kullanılan diş macunları ateşi ölçmeyen bir tane bile yok. Veya diş macunu kullandığınızda size geri bildirim veren bir diş macunu da şu anda mevcut değil. Olabilir mi? Olabilir, böyle bir diş macunu bulsak ne olurdu? Belki de radikal bir inovasyon olurdu. Şu anda ne yaptığınızı sorduğumda, diş macununun katma değerini zaten artırıyorsunuz, hatta diş fırçasının katma değerini adım adım artırıyoruz. Buna biz "adım adım inovasyonlar" diyoruz.

Kobilerin yapabileceği en önemli alanlardan biri "artırımsal inovasyon" olarak adlandırılıyor, değerli arkadaşlar. Ve sistematik inovasyon, piyasada bir inovasyon gördüğünüzde, onun çerçevesinde siz rolleri kapmaya çalışıyorsunuz. Şimdi gördüğünüz gibi, elektrikli araçlar çıktı, ne yapmalıyız? Şarj istasyonları yapmalı mıyız? Park yerlerinin çizgilerini çizmeli miyiz? Buna göre eleman yetiştirmeli miyiz? Akülerini kendimiz mi üretmeliyiz? Yani bir inovasyon bir dizi başka inovasyona dönüşüyorsa, biz bu inovasyonları "sistematik inovasyonlar" olarak adlandırıyoruz.

Üçüncü hız olarak adlandırdığımız inovasyon tarzı önemlidir. Çarpıcı, radikal inovasyonlar. Yani transistorlar, jet motorları, cep telefonları, internet, deterjansız çamaşır makineleri gibi katma değeri önemli ölçüde artıracak inovasyonlar. Beş saat yerine iki saatte bir şehirden bir şehre gitmenizi sağlayan bir jet motoru gibi. Bu tür inovasyonlara "radikal inovasyonlar" diyoruz. Bir sonraki slayt, dediklerimi daha iyi anlatıyor.

Senelerdir 18'lik ve 36'lık toz filmleri kullanıyordunuz. Eminim ki 50-60 jenerasyonu fotoğraf makinelerini çok iyi hatırlar. Resim çekip geliştirdiğimiz günleri çok iyi hatırlıyorsunuzdur, ancak günümüze geldiğimizde 1996'dan beri yepyeni bir dijital fotoğraf makinesi teknolojisi kullanıyoruz. İstediğiniz kadar çekebiliyorsunuz, hard diske kaydedebiliyorsunuz ve beğenmezseniz tekrar çekebiliyorsunuz. Diğerine ise üç gün sonra çektiğinizi gösterebiliyordunuz. Demek ki analog fotoğraf makinelerinden dijital fotoğraf makinelerine geçiş bir radikal inovasyonmuş.

Son inovasyon türümüz ise sarsıcı inovasyon. Yani radikal inovasyon kadar sarsıcı olmasa da yaptığınız inovasyon ekonomide çok önemli değişikliklere sebep oluyor ve yeni bir pazar oluşturuyor. Örnekler nelerdir? Gelin, üç örnek inceleyelim. Benim eğitim yıllarımı geçirdiğim ansiklopedilerin yerini günümüzde çocuklarınızın ve birçoğunuzun kullandığı Wikipedia kullanımı gibi tipik bir sarsıcı inovasyon almıştır. Yani ansiklopedideki bilgileri dijitalleştirip internete koymak suretiyle bilgiye erişim sağlıyoruz ve bu kaynak sürekli büyümeye devam ediyor. Ev aldığınızda ansiklopedi cildinin büyümesi zordur, bilgiyi içinde tutamaz ve yeni bir ansiklopedi baskısı geldiğinde güncel bilgilere erişmek için 2. veya 3. baskıyı almanız gerekebilir. Demek ki buradaki sarsıcı inovasyon, ekonomiyi değiştiriyor ve her türlü bilgiye erişim sağlıyor. Wikipedia, bunun en güzel örneğidir.

Diğer bir inovasyon, ikinci sunumda gördüğünüz gibi, bilgisayarları kullandığımız zaman teypler kullanırdık. Daha sonra kare disketler kullandık, daha sonra USB flash sürücülerini kullandık, ancak bugün artık bunlar da kullanılmıyor, çünkü bulut (cloud) hizmetlerini kullanıyoruz. Demek ki buluta geçiş bir sarsıcı inovasyon, yani artık USB flash sürücülere ihtiyaç duyulmayacak ve bilgilerimizi bulutta saklayacağız. İstediğimiz zaman internet aracılığıyla bu bilgilere erişebileceğiz. Bu da bir sarsıcı inovasyon olarak kabul edilebilir.

Diğer taraftan, büyük bilgisayarlardan küçük bilgisayarlara, laptoplara ve nihayetinde cep telefonlarına kadar olan küçülme süreciyle elde ettiğimiz inovasyonlar da bize sarsıcı inovasyonlar olarak geri dönüyor gibi görünüyor. Demek ki bu son 10-15 dakikada neler konuştuk? İlk olarak, firmamızın yapacağı inovasyon türünü belirlemeli ve buna uygun bir strateji geliştirmeliyiz. Ürün mü geliştireceğiz? Süreçleri mi iyileştireceğiz? Pazarlama mı yapacağız? İş organizasyonunu mu değiştireceğiz? Sosyal inovasyon mu yapacağız? Bunların nasıl yapılacağını bir sonraki slaytta göreceğiz. Dördüncü bölümümüzde, kobiler için inovasyon yapma yöntemlerini inceleyeceğiz.