Nobel Akademik Yayıncılık Cıvatalar / M. Güven Kutay

CIVATALAR – Güven Kutay

ÖNSÖZ
Bu kitapta bulunan bilgiler uzun senelerin birikimidir. 1971 senesinde İsviçrede Bern Mühendislik okulunda ders vermeye başladığım günden itibaren ders notlarımı, ilerde emekli olunca Türkçeye çevirip yayınlamayı düşünerek hazırlandım.
Burada işlenen konuyu bu güne kadar kullanıldığı gibi “cıvata” değil, Türk Dil Kurumunun da belirlediği gibi normal konuşmada kullandığımız “cıvata” sözcüğü ile tanımladım. TDK cıvatayı şöyle tanımlar: “Birbirine bağlanmak istenen ağaç veya demir parçaların hazırlanmış olan deliklerden geçirilerek, ucuna somun takılıp sıkıştırılan iri başlı vida.”
Bu kitabla beraber alacağınız cıvata hesaplama programlarını içeren birde CD hazırladım. Programlar üç dilde Türkçe, Almanca ve İngilizce olarak hazırlanmıştır. Umarım ki uygulamada yardımı olur.
Oldukça detaylı teorinin yanmda uygulamada kullanılan değerleri, tabela ve diyagramlarla verdim. Örnekler kısmında çok yönlü ve detaylı çözüm örnekleri vererek uygulamada yardımcı olacağımı düşündüm. Kitapta kullanılan sembolleri, terimleri ve kavramları kitapın sonunda Almanca karşılıklanda verilerek açıkladım.
Bütün kullanılan literatürün dökümü kitabm sonunda verilmiştir. İsviçrede, Bossard AG Schrauben firması ile Almanyada, Textron Verbindungstechnik GmbH & Co. OHG (eski: Bauer & Schaurte Karcher GmbH) firmalarına teknik yayınlarından istediğim bilgileri kitabıma aktarabileceğime izin verdikleri için teşekkürlerimi sunarım.
Kitabımda iyi, kötü veya eksik bulduğunuz şeyleri bildirirseniz çok sevinirim.
Hepinize mutlu ve başarılı günler dileğiyle...
M. Güven KUTAY

YAZAR HAKKINDA
Mehmet Güven KUTAY 14 Nisan 1936 senesinde İstanbul'da doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimi İstanbul'da yaptı. Kabataş Erkek Lisesini 1954 de bitirdi ve İsviçre'de "Hochschule für Technik und Architektur Bern" de Makina Mühendisliği öğrenimini yaptı ve 1973 senesine kadar hem HTAB'e de "Makina Elemanları ve Konstruksiyon Tekniği" dersim verdi hem de Von Roll AG Bern de ceraskal ve vinç imalatında çalıştı. 1973 senesinde Türkiye'ye döndü. Önce MŞM Endüstri A.Ş. de çalıştı. 1974 senesinde "CESAN M. Güven KUTAY" firmasını kurup ceraskal imal etmeye başladı. Sonra bu firmayı CESAN A.Ş. ye çevirdi. Bu arada sırayla BAFİ A.Ş., VİNÇSAN A.Ş. ve TİSAN A.Ş. Kurucularından olup 1981 senesine kadar bu şirketlerin idare heyeti başkanlığım yaptı. 1981 senesinde tekrar İsviçre'ye dönüp "HTABe" de Makina Elemanları ve Konstrüksiyon tekniği dersini verdi ve aynı zamanda ABB Holding'in Turbo System AG Firmasında araştırma mühendisi olarak çalıştı. 2001 senesinde emekliye ayrılmasına rağmen Eylül 2003 e kadar "HTABe" de ders verdi. Halen haftada iki gün ABB'de çalışmaktadır.


İÇİNDEKİLER
Cıvatanın veya vidanın standartlaştırma tarihi
Vida
Helis açısı
Vidanın imali
Çok kullanılan vida şekilleri
Metrik dişli ISO-Vidası
Whitworth- Vidası
BSF (British Standard Fine) Vidası
Whitworth- Boru-Vidası
MetrikISO-Trapezprofilli vidalar
Amerikan vida dişli biçimleri
U S St Vidası
UST Vidası (ASA Bl 1-1949)
Testere dişli vida
Yuvarlak dişli vidalar
Ağaç vidaları
Saç vidaları
TSE föyleri
Cıvatalar
Cıvata ve Vidada tanımlamalar
En çok kullanılan bir kaç cıvata ve somun çeşiti:
Vidalı cıvatanın imali
Somunlar
Çeşitli somun şekilleri
Cıvata ve somunun mukavemet değerleri
Cıvatanın mukavemet değerleri
Cıvata imalatı ve malzemesi
Özel imalatların işaretlenmesi
Bağlantı elenamları için malzemeler
Somunun mukavemet değerleri
Somun boyu, yükü tutan vida boyu
Toleranslar
Toleransların gösterilmesi
Toleranslar ve yanak boşlukları
Yüzey işlemleri ve korozyona karşı önlemler
Makinayapımında cıvata bağlantısının konstruksiyonu
Konstruksiyonda dikkat edilecek noktalar
Cıvata bağlantısının bozulması
Cıvatanın yorulması
Cıvata bağlantılarında tipik bozulmalar
Cıvata bağlantısının plastik deformasyonu
Cıvata bağlantısının kendiliğinden gevşemesi
Gevşeme önlemleri
Yalnız gevşemeye karşı önlemler
Cıvata veya somunun kaybına karşı önlem Özet
Ön germesiz cıvata bağlantıları
Ön germesiz bağlantı cıvatalarının hesaplanması
îşletme öncesi yüksüz sıkılan cıvatalar
Yük altında sıkılan ön germesiz boyuna yüklenen bağlantı cıvataları
Şekle göre mukavemet değeri “ OşK “
Cıvatanın gerekli emniyet katsayısı “Scger “
Ön germesiz cıvata bağlantıları için örnek
İşletme öncesi yüksüz sıkılan cıvatalar, Vinç kancası
İşletmede yük altında sıkılan germe cıvatası
Ön germeli cıvata bağlantıları, 1 Bölüm
Genel
Birinci durum montaj
İkinci durum işletme
Özet
Eksenden sıkıştırmak cıvata bağlantısının montaj hali
Elastik esneklik
Prof Felix Rötscher
Cıvata ve vidada kuvvetler
Kilitlenme, oto blokaj
Cıvatanın elastik esnekliği “Sc“
En çok rastlanan cıvata bağlantısındaki haller
Şaftlı cıvatalar için bağlantı halleri
Esnek cıvatalar için bağlantı halleri
Sıkılan parçaların elastik esnekliği
Eşdeğer kaval silindirin kesit alanının hesaplanması “ AEŞ “
Cıvatanın sıkıştırılması ve sıkıştırma faktörü “ as, “
Dönme açısı kontrollü sıkma metodu
Çevirme açısı “y” nın hesaplanması
Tork anahtarı ile sıkıştırma metodu
Cıvata bağlantısında ön germe kuvveti “ FÖN “
Şaftlı metrik ISO cıvatasında ön germe kuvveti
Ms,nin getirdiği ön germe kuvveti, hesapsal
Montajda gerekli ön germe kuvvetinin pratik hesabı “ FO^MGER “
Emniyet aralığı “ vA “
Cıvatanın montajdaki bileşik gerilimi “ aBİM “
Montajdaki çekme gerilimi
Montajdaki maksimum tor siy on gerilimi
Vidadaki sürtünme momenti “ M$v “ şu şekilde gösterilir:
Cıvatanın montajdaki taşıyabileceği max çekme gerilimi
Emniyetli karşılaştırma (çekme) mukavemet değeri OÇEM
Sıkma momenti “ Ms, “
Metrik ISO-Standart dişli vidalar için sıkma momenti
Pratikte kabaca sıkma momentinin hesaplanması
Montajdaki sıkma momentinin hesaplanması
Montajda temas yüzeylerindeki basınç “pu”
Vidadaki sürtünme momenti " M$v "
Cıvata kafasının sürtünme momenti “ MSK “
Montajdaki sıkma momentinin gösterilmesi
Cıvata bağlantısını çözen moment “ MçğZ “
17 Enine zorlanan cıvata bağlantıları
Eksenden zorlanan cıvata bağlantısının işletme hali
Ek kuvvet; işletme kuvvetinin cıvatayı zorlayan kısmı “ FEK "
Basit kuvvet oranı “

Bu İlan ENTEGRA Entegrasyon Sistemleri ile Listelenmiştir